Thuis in Nepal

In de heuvels rond Kathmandu, waar prachtige geel/rose boerderijtjes met lichtblauwe raamkozijnen de intens groene heuvels - die nu uitpuilen van maïs en vers geplante rijst - nog meer kleur geven, waren we een week lang thuis bij Bale en zijn familie.

Bij Bale thuis ruikt het naar dieren, naar groen, naar vuur en soms ook naar bloemen. We sliepen in een van de boerderijtjes van Bale's familie. De huizen hebben hier allemaal dezelfde prachtige en enorm praktische opzet die waarschijnlijk vergelijkbaar is met de dorpshuizen van onze grootouders. Je komt binnen via een veranda, waar de typisch Nepalese gevlochten krukjes staan en ook lage plankjes om op te zitten. De plankjes zien eruit alsof er al minstens vier generaties op dit krukje hele levens hebben beleefd, thee hebben gedronken, hebben gewacht op hun geliefden, grootse verhalen hebben verteld.. Ze zijn gepolijst door de vele billen die er op hebben gezeten. Naast een plaats voor samenkomst en gesprekken is de veranda ook een slipper- en sandalen verzamelplaats, de plek waar in de vroege ochtend (meestal ergens tussen 5 en 7) de groenten worden schoongemaakt en de linzen van hun velletje worden ontdaan met een grote stenen vermaler. Verder hangt er altijd was te drogen.

De deur waardoor je het huis betreedt is versierd met afbeeldingen van Hindoe goden voorzien van vele Tikka stippen, een intens rode kleurstof die ook op vele voorhoofden prijkt en in de scheiding van de haren van getrouwde vrouwen, en is meestal ook behangen met een - al dan niet verwelkte - bloemenslinger.

Wat je ziet als je de huizen binnenkomt is overweldigend door de eenvoud. Een inrichting die in eeuwen niet is veranderd en perfect functioneert voor de mensen op het platteland. Het is een rechthoekige ruimte met een open trap naar de eerste verdieping. Aan de ene kant van de ruimte is de keuken, een met klei vormgegeven fornuis op de grond waar alles op een houtvuur wordt gekookt. In de dorpen lijkt iedere vrouw een uitmuntende keukenprinses en het lijkt voor niemand een probleem een gevarieerde maaltijd voor vele tientallen mensen te bereiden op een enkel houtvuurtje.

Er staat meestal maar één klein kastje met twee of drie deurtjes voor de borden, de bekers, een paar lepels en kruiden. Verder staan er grote zakken met rijst en aardappels in een hoek op de grond. De hele vloer is bedekt met een donkerrode klei, waarvan ook het fornuis is gemaakt, en oogt en voelt warm en zacht.

De andere kant van de ruimte is veelal leeg, maar in sommige huizen - zoals bij de ouders van Bale - ook de nachtverblijfplaats van de dieren. Terwijl wij aten rond het vuur lag een vijftal geiten aan de andere kant van de ruimte te relaxen en werden twee jonge poesjes onder luid gemiauw even onder een draagmand opgesloten tot na het eten, wanneer ze na een grondig onderzoek naar mogelijke restjes op de nog warme klei van het fornuis in slaap vielen.

Bale's moeder maakt haar fornuis en de grond behendig schoon met een beetje water en vervolgens met een rolletje koeienpoep (!) en de afwas wordt gedaan met het as van het vuur. Na het eten kregen we warme melk, vers van de koe uit de stal naast het huis, en ging rond negen uur de lamp (of kaars) uit.

Nadat de rest van de familie al warm in bed lag vertelde Bale ons vele verhalen over het nachtelijk kattekwaad wat hij jaren geleden met zijn vrienden in het dorp uithaalde. Hoe ze vissen in de rivier electrocuteerden (zijn jongste oom is electricien en hielp hen met veel plezier de stroomkabels van de electriciteitsmast af te takken), ze vervolgens bakten en knoflook stalen uit de tuin van de buurvrouw wat tot grote ruzie leidde op de vroege ochtend. Tegen de ochtend kwamen ze, misselijk van het eten van veel te veel vis, weer thuis. De dorpsjongens van Nepal weten zich al jong zelf te redden..

Families leven meestal samen in de dorpen van Nepal, en een aantal familieboerderijtjes is vaak rond een gezamenlijke binnenplaats gebouwd. Iedere familie vormt zo een klein dorpje dat ook naar de familie is vernoemd. Zo heet het dorpje van Bale (zijn achternaam is Bista) Bistagau.
Met name de vrouwen hebben een zwaar leven. Nadat het eten rond een uur of acht in de ochtend is voorbereid trekken ze de velden in. Ze planten rijst, verzamelen groenten en kruiden en brengen enorme manden vol met de hand geplukt gras mee naar huis voor de dieren.

Gelukkig heeft de familie van Bale toegang tot water aan huis en kunnen de vrouwen de was doen op de binnenplaats. Maar in de meeste gevallen moeten de vrouwen ver lopen naar een rivier of een meer. Met een mand vol was lopen ze de berg af en vervolgens weer met een zware mand vol natte was de berg op. Zonder uit te glijden op de, door de monsoon extreem gladde, rotsblokken.

Op een ochtend zijn we - tussen de regenbuien door - naar een dorpje op een uurtje lopen van Bale's dorp gewandeld, op zoek naar een bijzondere vrouw. En een mooie vrouw ook, zo ontdekten we toen ze thuiskwam nadat we een uur op haar veranda op haar hadden gewacht. Vroeger waren mensen bang voor haar, omdat ze rare geluiden en bewegingen maakte en zei te kunnen communiceren met de goden. Maar nu heeft ze het respect van de mensen in de verre omgeving weten te winnen en komen ze naar haar toe met de meest uiteenlopende vragen.

We vroegen haar een paar hele persoonlijke dingen (die ik maar even niet ga toevertrouwen aan de internetten : ). Vragen over nu en vragen over de toekomst. Haar antwoorden getuigden van een groot inzicht.. Het was een meer dan bijzondere ervaring.

Op zaterdag, voor Hindoes de belangrijkste dag van de week, maakten we nog een bijzonder dorpsritueel mee: het slachten en eten van een geit! Volgens Bale hadden we enorm veel geluk dat we dit mee konden maken en ik wist niet zeker of ik het daar mee eens was..

Er werd een mooie zwarte geit gekocht en de mannen van het dorp bleken zonder uitzondering professionele slagers. De geit werd in één keer onthoofd, vervolgens geschoren, ontleed en in gelijke porties verdeeld over de dorpelingen. Die avond rook ieder boerderijtje in het dorp naar vers gebakken geitenvlees. Ik genoot van een door Bale gemaakte (!) curry met ei.

Op de terugweg naar Kathmandu hebben we Santosh, Bale's neefje, ingeschreven op een nieuwe school op een uur loopafstand van Bistagau. Santosh is slim, maar het leven valt zijn ouders zwaar waardoor ze niet in staat zijn hem naar een goede school te sturen. Tot op heden zat hij op een government school, een instantie waar kinderen eerder worden bezig gehouden dan dat hen iets wordt geleerd. Het viel ons al snel op dat veel kinderen in Bale's dorp zich klaarmaakten voor school terwijl Santosh nog bij ons bleef en speelde op de binnenplaats. We vroegen waarom hij niet met de anderen mee naar school ging en leerden langzaam het verhaal van zijn ouders. Er bleek weinig nodig om Santosh te helpen en het voelde dus logisch dat ook te doen.

Na een gesprek met het schoolhoofd van de 'New Rising English Secondary School' - die "too much happy" was met zijn nieuwe leerling - hebben we besloten Santosh in te schrijven in klas 4. Hij zal extra aandacht nodig hebben vanwege zijn leerachterstand maar is het waard, zo vonden wij maar ook het schoolhoofd. Ik hoop dat hij het redt..

Twee uur later reden we - door de regen en de overal aanwezige stof en uitlaatgassen van de ring rond Kathmandu - de hoofdstad weer binnen. Wat een drukte na de stilte van het platteland!